Shkencëtarët po zbulojnë se si qelizat burimore të folikulave të flokëve eliminojnë qelizat e rrezikshme dhe zvogëlojnë rrezikun e melanomës
Flokët e thinjur zakonisht shihen si shenjë plakjeje, por një studim i ri japonez, siç shkruan ScienceAlert, sugjeron se ato mund të jenë në fakt tregues se trupi ynë po mbrohet natyrshëm nga kanceri.
Një studim i kryer tek minjtë ka treguar se trupi i njeriut ka evoluar një mekanizëm për të eliminuar qelizat që rrezikojnë të formojnë tumore, edhe nëse kjo nënkupton humbjen e ngjyrës së flokëve.
Roli i qelizave burimore
Qelizat tona ekspozohen çdo ditë ndaj faktorëve të ndryshëm mjedisorë që mund të dëmtojnë ADN-në. Qelizat e lëkurës janë veçanërisht të ndjeshme, sepse veprojnë si linja e parë mbrojtëse për organet e brendshme. Dëmtimi i ADN-së mund të kontribuojë si në plakjen e qelizave, ashtu edhe në zhvillimin e kancerit.
Edhe pse ekspertët ende nuk i kuptojnë plotësisht të gjithë mekanizmat që lidhin dëmtimin e ADN-së me shenjat fizike të plakjes, ky studim sjell të dhëna të reja interesante.
Studiuesit u përqendruan në melanomën, një formë kanceri që zakonisht shfaqet në lëkurë dhe që lind nga melanocitet, qelizat që prodhojnë melaninën, pigmentin përgjegjës për ngjyrën e lëkurës dhe të flokëve. Melanocitet zhvillohen nga qelizat burimore të melanociteve (McSCs) që ndodhen në folikulat e flokëve, ku ato rregullisht rigjenerojnë pigmentimin e lëkurës dhe të flokëve, transmeton lajmetani.
Profimedia
Studimi tek minjtë
Duke studiuar minjtë, shkencëtarët analizuan ekspresionin e gjeneve për të ndjekur fatin e qelizave McSC pas dëmtimeve të ndryshme të ADN-së. Në rastin e dëmtimeve të quajtura “thyerje të dyfishta të zinxhirit”, ku të dy zinxhirët e ADN-së ndërpriten, qelizat McSC u diferencuan në mënyrë të pakthyeshme dhe më pas u zhdukën. Si rezultat, flokët e minjve u thinjën.
Ky proces quhet “diferencim i induktuar nga plakja” ose plakje-diferencim dhe bazohet në aktivizimin e rrugës sinjalizuese p53–p21, e cila rregullon ciklin qelizor. Në këtë mënyrë, trupi eliminon qelizat që mund të bëhen kancerogjene, edhe pse kjo sjell humbjen e ngjyrës së flokëve.
Megjithatë, ekspozimi ndaj disa kancerogjenëve shkaktoi një reagim të ndryshëm. Minjtë u ekspozuan ndaj rrezatimit UVB dhe ndaj 7,12-dimetilbenz(a)antracenit (DMBA), një kancerogjen i fuqishëm që përdoret shpesh në kërkime për të induktuar tumore. Studimi tregoi se qelizat McSC e anashkaluan procesin e diferencimit që ndodh pas thyerjeve të dyfishta, edhe pse kishin pësuar dëmtime në ADN.
Kancerogjenët mund të ndryshojnë fatin e qelizave
Këto gjetje sugjerojnë se, nganjëherë, “të dish kur të ndalesh” mund të jetë çelësi i mbijetesës. Për qelizat McSC, tërheqja dhe ndërprerja e funksionit si përgjigje ndaj dëmtimit të ADN-së mund të jetë mbrojtëse edhe pse humbasin pigmentin, trupi mbrohet nga kanceri i lëkurës.
Kur qelizat McSC u ekspozuan ndaj UVB ose DMBA, ato ruajtën aftësinë për vetë-rigjenerim dhe vazhduan të klonohen. Ky proces mbështetet nga faktori i qelizave burimore (FMŚ), një citokin që udhëheq melanocitet drejt vendndodhjes së tyre në lëkurë. FMŚ gjithashtu pengon plakjen, që do të thotë se qelizat McSC të dëmtuara mund të mbijetojnë dhe të ndahen më tej, duke rritur rrezikun e kancerit.
“E njëjta popullatë qelizash burimore mund të ndjekë fate të kundërta – shterim ose përhapje – në varësi të llojit të stresit dhe sinjaleve nga mikroambienti”, shpjegon autorja kryesore Emi Nishimura, biologe në Universitetin e Tokios.
Ajo shton se ky zbulim ndryshon mënyrën se si e kuptojmë flokun e thinjur dhe melanomën – jo si ngjarje të ndara, por si rezultate të ndryshme të përgjigjeve të qelizave burimore ndaj stresit.
Një perspektivë e re mbi rolin kompleks të qelizave burimore
Edhe pse kjo nuk do të thotë se flokët e thinjur mbrojnë drejtpërdrejt nga kanceri, studiuesit theksojnë se thinjet janë rezultat i një procesi mbrojtës, diferencimit të shkaktuar nga plakja që ndihmon trupin të eliminojë qelizat potencialisht të rrezikshme. Kur ky proces mungon, mbijetesa dhe shumimi i qelizave McSC të dëmtuara mund të rrisin rrezikun e melanomës.
Edhe pse nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar të gjithë mekanizmat dhe për të parë nëse i njëjti fenomen ndodh edhe tek njerëzit, ky studim tashmë përbën një hap të rëndësishëm në kuptimin e lidhjes midis plakjes së indeve dhe kancerit.
Studimi është botuar në revistën prestigjioze Nature Cell Biology dhe ofron një perspektivë të re për rolin kompleks të qelizave burimore në shëndetin e lëkurës dhe flokëve.
Stresi rrit gjasat që të thinjeni para moshës 30 vjeç: një hormon i vetëm mund të shkaktojë inflamacion të lëkurës së kokës. /lajmetani/